نکات کلیدی طراحی و اجرای موتورخانه
- مساحت مناسب برای موتورخانه یک بیستم یا همان پنج درصد مساحت بنای مفید مبنای طراحی است، البته این میزان در متراژهای بالای ده هزار متر بنا، برای محیط های صنعتی پر تجهیزات پیشنهاد میشود و برای ادارات 3 تا 4 درصد بنای مفید توصیه میگردد.
- بهترین محل برای موتورخانه در منازل مسکونی در زیرزمین جایی که هواکش و تنفس سامانه دیگ ها از راه پله عمومی نباشد است که اگر خام سوزی وجود داشت دود حاصل از خام سوزی ایجاد خطر گاز گرفتگی در کوتاه مدت و سردرد و تهوع و سرگیجه در دراز مدت ننماید.
در اماکن صنعتی و سایت های بزرگ مثل دانشگاه ها و … ساختمان باید با توجه به مسیر طی آمار هواشناسی و در پایین ترین رقوم ارتفاعی قرار گیرد. چرا؟ چون آب را نمیتوان بیش از سه متر ستون آب مورد مکش قرار داد، اگر بیشتر باشد آب بخار شده و در بخار مشکل کاویتاسیون ایجاد مینماید. همچنین باید جایی باشد که در اثر بارش دچار آب گرفتگی نشود.
- هنگام سفارش دستگاههای بزرگ مانند چیلر و دیگ بخار و آب داغ و گاها مبدلها، به ابعاد دستگاه و ترافیکی بودن بار توجه کنید (بار ترافیکی باری است که از نظر وزن، ارتفاع یا پهنا خارج از عرف است و باید با هماهنگی اداره پلیس مسیر تعیین و اسکورت گردد، و ماشین های مربوطه با محدودیت سرعت و زمان تردد مواجه هستند) و سعی کنید حمل و تحویل بار تا پروژه به عهده کارخانه سازنده باشد. زیرا تونل های قدیمی و جاده های کوهستانی و پل های عابر پیاده ارتفاع کمی را رد میکنند و گاهی بخاطر همین مساله باید با کارفرما و مشاور هماهنگ کنید تا تجهیزات از نزدیکترین کارخانه خریداری شوند.
- برای چیدمان موتورخانه پمپ ها را در یک ردیف کنار هم قرار دهید به گونهای که پمپهای برجهای خنک کن مقابل چیلر، پمپهای آب داغ مقابل دیگ و پمپهای خطی نزدیک منابع دوجداره و یا همان منابع کویلی و بوستر پمپ ها نزدیک مخارن آب قرار گیرند.
- یک موتورخانه حرفهای دارای بخشهای زیر میباشد:
- اتاق کنترل که میتواند دارای میز کار و دسک سوئیچ باشد و آینهای مورب در پشت دسک پنل که اپراتور از بیرون از پشت پنجره وضعیت چراغ دستگاهها و کلیدها را ببیند. حتما باید هوای سالم داشته باشد و امکان ورود و خروج سریع فراهم باشد.
- اتاق برق باید در مناطق گرمسیر خنک کننده داشته باشد که دمای قطعات از 35 درجه سانتیگراد بالاتر نرود. دمای پیشنهادی بین 17 تا 20 درجه سانتیگراد میباشد.
- تلمبه خانه که غالبا بیرون و نزدیک چاه است اما جزو توابع موتورخانه محسوب میشود.
- چاله کندانس برای دیگهای بخار
- مجراهای جمعآوری آب دستگاهها و پمپها
- پلتفرم برای دیاریتور و دیآلکالایزرها (پکیجهای شیمیایی) دیگهای بخار
- پلتفرم دسترسی به شیرهای پمپهای بزرگ و ادوات کنترل مربوطه
- سرویس بهداشتی
- پایپ رک یا ساپورت لوله ها و کلکتورها
- بخش تعمیرات خردهکاری با میز کار فلزی حداقل 80 در 120 سانتیمتر
- اعلام و اطفای حریق و آزیر مناسب برای اطلاع رسانی و یا ریست کردن دیگ بخار
- پی مناسب برای هر دستگاه با توجه پیشنهاد کارخانه سازنده دستگاه و میزان لرزش و فشار
- ارتفاع موتورخانه مسکونی و مجتمعهای کم واحد از بلندترین تجهیزات باید حداقل یک متر و برای موتورخانههای بزرگ بین دو تا چهار متر بلندتر باشد تا گرمای حاصل از دیگهای بخار بالای سطح تنفس قرار گیرد. اجرای لوله ها و دیاریتورها سادهتر باشد حجم اکسیژن لازم برای تنفس دستگاهها تامین گردد.
- معمولا بهترین ابعاد برای شکیل شدن یک موتورخانه زمانی است که عرض، یک سوم طول موتورخانه باشد.
- معمولا در موتورخانه ها اگزاست یا خروج هوای کثیف در بالاترین ارتفاع تعبیه میگردد ولی اگر بتوانید یک خروجی هوای سنگین هم در ارتفاع کم تعبیه کنید در موتورخانه های بزرگ نزدیک میز تعمیرات که جوشکاری در آن جا انجام می شود تهویه بهتری خواهید داشت.
- دودکش موتورخانه باید از مرتفع ترین ساختمان در مسیر دود حداقل دو تا شش متر بالاتر باشد که دود آن به سلامتی اهالی و یا کارمندا ساختمان آسیب نرساند. یک شیب نیم تا یک درصد در مسیر افقی دودکش در نظر بگیرید و سعی کنید که دودکش در افق مسیر طولانی نداشته باشد.
- اگر طول دودکش کمتر از 6 متر باشد دودکش درست عمل نخواهد کرد و چنانچه فن مشعل ضعیف باشد دستگاه خاموش خواهد شد. اگر میزان دود زیاد باشد طبق نظر کارشناسان محیط زیست باید فیلتر مناسبی قبل از کلاهک قرار دهید و تمهیداتی برای تعمیر و نگهداری باشد.
- اگر دودکش خیلی باریک باشد سرعت دود زیاد میشود و صدا ولرزش ایجاد میکند و اگر بزرگتر باشد سرعت دود افت میکند و دستگاهها به اصطلاح خفه خواهند کرد. طول و قطر دودکش باید با نظر کارخانجات سازنده دیگها طراحی گردد.
- درب موتورخانه باید حداقل نیم متر عریض تر از بزرگترین دستگاه یا مخزن غیرقابل مونتاژ باشد و حداقل یک متر بلندتر از بلندترین دستگاهی که نمیتوانید آن را بطور مورب وارد کنید، باشد. بصورت سرانگشتی عرض درب موتورخانه های معمولی 1 متر و ارتفاع آن 2 متر، موتورخانه مجتمع های تا 20 واحد با عرض 1.5 متر و ارتفاع 2.5 متر و برای دیگر اماکن 3 متر و در موتورخانه های صنعتی حداقل 6 متر توصیه میگردد. درب موتورخانه حتما باید رو به بیرون باز شود و تحت هیچ شرایطی سبب حبس شدن افراد در موتورخانه نگردد.
- توجه نمایید کف مخازن آب داخل موتورخانه باید بر کلکتور مکش بوستر پمپ سوار باشد، یعنی ارتفاعش حداقل 20 سانتی متر از روی لوله مکش بالاتر باشد.